Serdecznie zapraszamy do oglądania wystawy "Józef Lizoń. Rzeźbiarz ze wsi Rogi" przygotowanej z okazji pięćdziesięciolecia pracy twórczej artysty.
Otwarcie wystawy:
28 kwietnia 2017 r., godz. 17.00
Muzeum Nikifora w Krynicy -Zdroju, Bulwary Dietla 19

Wystawa czynna do 17 września 2017 r.


Józef Lizoń urodził się w 1949 roku i całe życie mieszka we wsi Rogi k. Nowego Sącza, jest rolnikiem. Należy do najbardziej znanych współczesnych twórców ludowych nie tylko swojej rodzinnej Gminy Podegrodzie, ale całej Sądecczyzny. Gdyby okres pracy twórczej artysty liczyć od osiągnięcia przez niego wieku dorosłego, to w życiu Józefa Lizonia właśnie w br. mija 50 lat od tej daty, jednak przygodę z rzeźbieniem, które stało się prawdziwą pasją jego życia, rozpoczął on znacznie wcześniej, bo już w dzieciństwie.
Pierwsze prace rzeźbiarskie wykonywał od ok.1960 r., były to figurki do szopki, z którą jako młodzi chłopcy chodzili po kolędzie, bo tak podpowiadała tradycja, a także żeby zarobić trochę groszy, bo warunki materialne w domu rodzinnym mieli trudne. Figurki wykonywali razem z młodszym bratem Ludwikiem, który później ukończył Liceum im A. Kenara w Zakopanem; istniała w tym względzie pomiędzy braćmi swego rodzaju twórcza konkurencja, kto potrafi ładniej rzeźbić. Miał zamiar wyuczyć się zawodu stolarza, jednak po pewnym czasie zaniechał tego, gdyż - jak tłumaczy - Stolarka, robienie okien,drzwi, widziała mi się za prosta, za monotonna. Chciałem robić w drewnie coś innego, postanowiłem rzeźbić. Już jako dwudziestokilkuletni młody twórca uczestniczy w Konkursach Współczesnej Rzeźby Ludowej Karpat Polskich, organizowanych od 1972 r. przez Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu. W tamtych latach cały czas poszukuje swojej drogi twórczej, obok rzeźby figuralnej, przede wszystkim o charakterze religijnym, wykonuje pamiątki regionalne, kasetki i talerze, orły, ramy do obrazów, osty „dziewięćsiły” itp. Jego szczególne zamiłowanie do sztuki nie znajduje akceptacji w środowisku wiejskim, cieszy się jednak sympatią i wsparciem ze strony Władysława Gancarczyka /zm. w 2005 r./ bardzo zasłużonego i szanowanego powszechnie twórcy ludowego i animatora kultury z Rogów. Serdeczna przyjaźń łączyła go od młodości ze swoim rówieśnikiem, pochodzącym z sąsiedniej Mokrej Wsi Janem Olszakiem /1948-2001/, w przyszłości cenionym malarzem, absolwentem krakowskiej ASP. Jako dojrzały artysta Józef Lizoń zasłynął przede wszystkim jako twórca rzeźb monumentalnych /ok. 5 m. wysokich/. Brał wielokrotnie udział w plenerach rzeźby monumentalnej, urządził stałą plenerową wystawę rzeźb monumentalnych na swojej posesji w Rogach. Wpadłem na pomysł, po co jeździć po świecie, jak lepiej urządzę wystawę plenerową na swojej ziemi. Mniejsze rzeźby wieszał najpierw na ścianach domu, w obejściu, w dużym garażu. Ale, jak sam przyznaje, ...wkrótce brakło ścian na domu, mam 1 ha ziemi, zabudowałem cały hektar rzeźbami. Tworzenie wystawy rzeźby plenerowej artysta rozpoczął w latach 80. XX w. Jak mówi, Chciałem z tą rzeźbą wyjść do ludzi, żeby wszyscy zobaczyli. To jedyny w tej części Polski taki „skansen rzeźbiarski”. Ustawione pomiędzy jabłoniami i śliwami w sadzie, przemieszane z sobą postacie świętych, czasem skonstruowane jako ule figuralne, np. św. Ambroży, jak i typy prostych wiejskich ludzi z dawnej Lachowszczyzny, tworzą niezwykłą, teatralną wręcz scenerię plenerowego muzeum Józefa Lizonia, są z daleka widoczne dla wszystkich przejeżdżających trasą Limanowa - Podegrodzie i stanowią dużą atrakcję turystyczną regionu. Rzeźbi przede wszystkim w drewnie, najczęściej w lipie lub w brzozie, ale nie boi się tworzyć i w twardych gatunkach, w takim przypadku zwykle jest to dąb. Jest twórcą niezwykle aktywnym, w okolicy wszyscy mieszkańcy wiedzą, że gdy gdzieś jest ścinana lipa lub gdy drzewo samo się złamie, nie będzie problemu ze zbyciem drewna, gdyż na pewno zakupi je Józef Lizoń. Energia twórcza nakazuje mu próbowania różnych technik, od 2002 r. rzeźbi sporadycznie w kamieniu. Wykorzystuje kamień naturalny, piaskowiec z przepływającej przez wieś rzeki Słomki. Próbował także rzeźbienia w betonie. Kilka dużych prac z tego materiału, o motywach regionalnych, np. „Podegrodzki Adam i Ewa”, zawiesił na ścianach swojego domu i budynku gospodarczego.Twórczość Józefa Lizonia jest przykładem stojącej na bardzo wysokim poziomie artystycznym współczesnej sztuki sakralnej i to bez „szufladkowania” twórców i ich dzieł na kategorie „profesjonalny-nieprofesjonalny”. Jest to w przypadku wielu dzieł twórczość poruszająca, obok której nie da się przejść obojętnie. Tym bardziej, gdy wiadomym nam jest że u źródeł koncepcji niektórych prac legło autentyczne religijne przeżycie artysty, dokonujące się raz na jawie, innym razem we śnie. Najczęstsze tematy to wizerunki Chrystusa Ukrzyżowanego, wyobrażenia Golgoty, świętych patronów i płaskorzeźbione ikony z Madonnami, anioły. Zwłaszcza w przedstawieniach Ukrzyżowanego i w scenach Pasyjnych wyraża się prawdziwe artystyczne mistrzostwo Lizonia. Emocje jakie towarzyszą twórcy w pracy nad tymi dziełami stają się też udziałem oglądającego, gdyż tak wielki zawarty jest w nich ładunek ofiary i cierpienia, tak silna emanuje z nich ekspresja.

Zbigniew Wolanin
kurator wystawy